📌 İMAR BARIŞI NEDİR?
İmar Barışı, Türkiye'de yıllardır süregelen kaçak yapılaşma sorununa geçici bir çözüm getiren, vatandaş ile devleti uzlaştırmayı hedefleyen bir düzenlemedir. 2018 yılında çıkarılan 7143 sayılı Kanun ile birlikte yürürlüğe giren bu uygulama, ruhsatsız ya da ruhsata aykırı yapıların kayıt altına alınmasını amaçlamıştır.
Bu düzenleme sayesinde milyonlarca yapı sahibi, devletle olan sorunlarını çözerek yapılarını yasal hale getirme fırsatı bulmuştur. Özellikle şehirlerin çeperlerinde, kırsal bölgelerde ya da hızlı göç alan yerleşim alanlarında imar barışı sayesinde pek çok kişi evine su, elektrik ve doğalgaz gibi temel hizmetleri bağlatabilmiştir.
Yani halk diliyle söylersek, “kaçak olan yapıya devlet af çıkardı ve belgeyle tanıdı” durumu. Ama burada dikkat edilmesi gereken bazı önemli detaylar var, onları da yazının ilerleyen bölümlerinde açıklayacağız 😉
📝 İMAR BARIŞI BAŞVURU SÜRECİ
İmar Barışı başvuru süreci oldukça basit tutulmuştu, ancak dikkat edilmesi gereken bazı kritik noktalar vardı. Başvuru e-Devlet üzerinden veya Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlükleri aracılığıyla yapılıyordu.
Başvuru için gereken temel bilgiler şunlardı:
-
Yapının adres bilgileri
-
Tapu bilgileri (varsa)
-
Yapının inşa yılı
-
Yapının kullanım amacı (konut, ticaret, depo vs.)
-
Yapının toplam alanı ve kat sayısı
-
Binanın sahibine ait kimlik bilgileri
Başvuru sırasında yapı kayıt bedeli belirleniyordu. Bu bedel, yapının bulunduğu arsa ve binanın emlak rayiç bedeli üzerinden hesaplanıyordu. Ödeme tamamlandıktan sonra Yapı Kayıt Belgesi düzenleniyor, başvuru sahibinin e-Devlet sistemine tanımlanıyordu.
Önemli not: Son başvuru tarihi 15 Haziran 2019 olarak belirlenmişti. Ancak ilerleyen yıllarda yeni bir imar affı çıkar mı? Beklentiler ve söylentiler olsa da şu an için böyle bir düzenleme bulunmuyor.
✅ İMAR BARIŞININ AVANTAJLARI
İmar Barışı’nın en büyük avantajı, ruhsatsız yapıların yasal zemine oturtulmasıdır. Başka bir ifadeyle, geçmişte kaçak olan bir bina artık devlet nezdinde tanınır hale gelmiş olur.
Başlıca avantajlar şunlardı:
-
Elektrik, su ve doğalgaz abonelikleri alınabiliyordu. Kaçak yapılarda bu hizmetler alınamıyorken, yapı kayıt belgesi ile bu engel kalktı.
-
Yıkım riski ortadan kalktı. Belediyelerin yıkım kararı aldığı kaçak yapılar, belge ile korunmuş oldu.
-
İşyeri açma ruhsatı gibi belgeler alınabilir hale geldi.
-
Tapu alma sürecinin önü açıldı. Her ne kadar doğrudan tapu vermese de, yapı kayıt belgesi tapuya giden yolda ilk adımdı.
⚠️ DEZAVANTAJLARI
İmar Barışı uygulaması birçok kişiye nefes aldırsa da bazı önemli eksiklikler ve riskler de beraberinde geldi:
-
Yapı Kayıt Belgesi tapu yerine geçmez. Bu belge yapının kayıt altına alındığını gösterir, ama mülkiyet hakkı vermez.
-
İmar planına aykırı yapılar, gelecekteki projelerde sorun yaratabilir. Örneğin kamulaştırma gibi durumlarda belgeye rağmen hak kaybı yaşanabilir.
-
Belge, sadece yapının mevcut haliyle geçerlidir. Sonradan yapılan eklemeler ya da değişiklikler belgeyi geçersiz kılabilir.
-
Deprem yönetmeliğine uygunluk garantisi vermez. Bu nedenle yapıların teknik güvenliği konusunda devlet sorumluluk almaz.
-
Yeni inşa edilen yapılar kapsama girmez. Uygulama yalnızca belirlenen tarihten önce yapılmış binaları kapsamıştır.
📄 YAPI KAYIT BELGESİ VE HUKUKİ DURUM
Yapı Kayıt Belgesi, devletin kaçak bir yapıyı geçici olarak tanıdığını gösteren resmi bir belgedir. Ancak bu belge mülkiyet hakkı vermez, sadece yapının yıkılmayacağına ve bazı hizmetlerden yararlanabileceğine dair bir teminattır.
Hukuki olarak şu durumlar geçerlidir;
-
Belge, imar affı kapsamında geçerlidir. Yeni bir düzenleme olmazsa, ileride iptal edilmesi ya da geçersiz sayılması mümkündür.
-
Belediyeler ya da mahkemeler, bazı özel durumlarda belgeye rağmen işlem yapabilir.
-
Belge ile alınan hizmetler (elektrik, su, doğalgaz vs.) yapı yıkılırsa sona erebilir.
-
Tapu için kadastro ve imar uygulamaları gereklidir. Belge tek başına tapuya yetmez.
Yani özetle kanka, bu belge “geçici güvence” sağlar ama “kesin çözüm” değildir.
🏠 TAPU SÜREÇLERİ
Yapı Kayıt Belgesi alan vatandaşlar, ilerleyen süreçte tapuya geçiş için bazı işlemleri tamamlamak zorundadır. Bu adımlar genellikle şunlardır:
-
Arsa hissedarlığı varsa, öncelikle hissedarlarla anlaşma sağlanmalı.
-
Belediye veya il özel idaresi ile imar planı uygunluğu değerlendirilir.
-
Kadastro ve harita mühendisleri tarafından ölçüm ve tespit çalışması yapılır.
-
Yapı Kayıt Belgesi ile birlikte cins değişikliği talep edilir.
-
Tapu Müdürlüğü gerekli kontrolleri yaptıktan sonra kat mülkiyeti veya kat irtifakı kurulabilir.
Ancak bu süreç, her ilde ve ilçede farklılık gösterebilir. Özellikle ortaklı mülklerde süreç daha uzun ve karmaşık olabilir. Uzman desteği alınması tavsiye edilir.
🔚 SONUÇ VE ÖNERİLER
İmar Barışı, kısa vadede milyonlarca insanın sorunlarını çözmüş, devlete gelir sağlamış bir uygulama oldu. Ancak yapıların teknik durumu, tapu süreci ve uzun vadeli şehir planlaması açısından hala tartışmalı yönleri vardır.
Vatandaşların bu süreçte:
çok önemlidir.